Περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ: Μνήμη Μικράς Ασίας – Χριστούγεννα 1972
Συγγραφέας: Τάκης Χατζηαναγνώστου
Εκδόσεις: Εστία
Αφήγηση: Γιώργος Αυγερόπουλος, δημοσιογράφος
Τίτλος βιβλίου: Το Αϊβαλί η πατρίδα
Απόσπασμα: Μοιρολόι
Συγγραφέας: Φώτης Κόντογλου
Εκδόσεις: Αστήρ
Αφήγηση: Αναστάσιος Ροϊλός, ηθοποιός
Τίτλος βιβλίου: Ο κοινός λόγος: αφηγήματα (απόσπασμα) – Συλλογικό έργο τ.1
Επιμέλεια: Έλλη Παπαδημητρίου
Εκδόσεις: Ερμής
Αφήγηση: Μάρθα Φριντζήλα, ηθοποιός
Συγκλονιστικές μαρτυρίες προσφύγων που έζησαν τον όλεθρο και τον ξεριζωμό αφηγείται η ηθοποιός Μάρθα Φριντζήλα.
Τίτλος βιβλίου: Η ιστορία ενός αιχμαλώτου (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Στρατής Δούκας
Εκδόσεις: Κέδρος
Αφήγηση: Αναστάσιος Ροϊλός, ηθοποιός
Πόσοι κατάφεραν να γλυτώσουν; Πώς τα κατάφεραν; Όποιος ήταν τυχερός κι επέζησε με την ελπίδα της σωτηρίας, έπρεπε να βρει τρόπο να φτάσει στην Ελλάδα, όπως μπορούσε, κρυφά, με την αγωνία να τον ανακαλύψουν... Ένα τέτοιο ταξίδι, το τέλος του μαρτυρίου, περιγάφει ο Στρατής Δούκας και αφηγείται ο ηθοποιός Αναστάσης Ρόϊλός.
Τίτλος βιβλίου: Η Παναγιά η Γοργόνα (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Στρατής Μυριβήλης
Εκδόσεις: Εστία
Αφήγηση: Νίκος Νίκας, ηθοποιός
Τίτλος βιβλίου: Με υπογραφή Χέμινγουεϊ 1920-1922. Ιταλία, Βαλκάνια, Μικρασιατική καταστροφή (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Ernest Hemingway
Μετάφραση: Κώστας Καλογρούλης, Ηλίας Μαγκλίνης
Εκδόσεις: Κέδρος
Αφήγηση: Αναστάσης Ροϊλός, ηθοποιός
Το άρθρο του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, ανταποκριτή τότε της εφημερίδας The Toronto Daily Star, δημοσιεύεται στις 20 Οκτωβρίου 1922. Έχει προηγηθεί η συμφωνία η συμφωνία στα Μουδανιά (28/9/1022), οι Σύμμαχοι έχουν αποχωρήσει από την Κωνσταντινούπολη και τα Στενά και η ανατολική Θράκη, παραχωρείται στην Τουρκία του Κεμάλ. Ο ελληνικός στρατός φεύγει και μαζί ξεριζώνονται περίπου 200.000 Έλληνες, που παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς. Τη θλιβερή τους πορεία περιγράφει από την Αδριανούπολη ο συγγραφέας και αφηγείται ο ηθοποιός Αναστάσης Ροϊλός. Μέσα σε λίγες μόνο λέξεις καταφέρνει να κλείσει τον πόνο, την εγκατάλειψη, την ερημιά.
Τίτλος βιβλίου: Αιολική Γη (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Ηλίας Βενέζης
Εκδόσεις: Εστία
Αφήγηση: Μενέλαος Κυπαρίσσης, ηθοποιός - γλωσσολόγος
Στο εμβληματικό μυθιστόρημά του, ο Ηλίας Βενέζης σκιαγραφεί -σαν σε όνειρο- τη ζωή στη Μικρασία πριν την καταστροφή. Στο απόσπασμα που αφηγείται ο ηθοποιός-γλωσσολόγος Μενέλαος Κυπαρίσσης, η ειδυλλιακή ζωή στο Αϊβαλί, στο υποστατικό, τελειώνει. Ο πόλεμος έχει κριθεί και οι πρόσφυγες φτάνουν, φέρνοντας πόνο και σπαραγμό, προσπαθώντας να σωθούν από τον όλεθρο. Η θάλασσα είναι μονόδρομος και το ταξίδι απέναντι, στη Λέσβο, είναι η σωτηρία. Φεύγουν αποχαιρετώντας ανθρώπους, γη, μνήμες... Πρέπει να καταφέρουν να ριζώσουν σε νέο τόπο.
Τίτλος βιβλίου: Στου Χατζηφράγκου. Τα σαραντάχρονα μιας χαμένης πολιτείας (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Κοσμάς Πολίτης
Εκδόσεις: Εστία
Αφήγηση: Δημήτρης Γεωργιάδης, ηθοποιός
Η Σμύρνη "κρατά την ανάσα της". Στην πόλη βρίσκεται ο τουρκικός στρατός και όλες οι ειδήσεις δεν προμηνύουν τίποτα καλό... Και μια μέρα του Σεπτέμβρη ξημερώνει η καταστροφή. Φωτιά και όλεθρος, στιγμές δραματικές, μνήμες ανεξίτηλες, με τη φωνή του ηθοποιού Δημήτρη Γεωργιάδη.
Τίτλος βιβλίου: Σμύρνη. Περίκαλλη και χιλιοτραγουδισμένη (απόσπασμα)
Ανθολόγηση: Θωμάς Κοροβίνης
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Αφήγηση: Βίκυ Βολιώτη, ηθοποιός
Το βιβλίο είναι μια αντιπροσωπευτική ανθολόγηση κειμένων που γράφτηκαν για τη Σμύρνη από συγγραφείς Έλληνες και ξένους όλων των εποχών, την οποία υπογράφει ο Θωμάς Κοροβίνης. Δομημένο σε τέσσερα μέρη, παρακολουθεί την πορεία της Σμύρνης από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας. Η φωνή της ηθοποιού Βίκυς Βολιώτη μας ταξιδεύει σε αυτήν, μέσα στον χρόνο.
Τίτλος βιβλίου: Αργώ (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Γιώργος Θεοτοκάς
Εκδόσεις: Εστία
Αφήγηση: Σελήνα Διαμαντοπούλου, ηθοποιός
Ο συγγραφέας και διανοούμενος Γιώργος Θεοτοκάς, στο πρώτο του μυθιστόρημα, που εκδίδεται μόλις 11 χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, παρουσιάζει διεισδύωντας στην αστική κοινωνία του Μεσοπολέμου, την πολιτική και ιδεολογική αστάθεια που επικράτησε μετά το γεγονός. Στο απόσπασμα που αφηγείται η ηθοποιός Σελήνα Διαμαντοπούλου, παρακολουθούμε τους "βίους παράλληλους" της Κωνσταντινούπολης του 1453 και της Σμύρνης του 1922. Τα δραματικά γεγονότα της Άλωσης προοιωνίζουν την καταστροφή της κοσμοπολίτισσας πόλης της Μικράς Ασίας...
Τίτλος βιβλίου: Η μάστιγα της Ασίας (απόσπασμα)
Συγγραφέας: George Horton
Μετάφραση: Βικτωρία Γ. Σολομωνίδου
Εκδόσεις: Εστία
Αφήγηση: Μενέλαος Κυπαρίσσης, ηθοποιός - γλωσσολόγος
Τα τραγικά γεγονότα του Σεπτεμβρίου του 1922 στη Σμύρνη ξεδιπλώνονται μέσα από τη συγκλονιστική καταγραφή του διπλωμάτη Τζορτζ Χόρτον, ο οποίος υπηρετούσε ως Γενικός Πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη τα χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αυτόπτης μάρτυρας ο ίδιος πολλών γεγονότων που περιγράφει, αποτελεί μια αδιαμφισβήτητη ιστορική πηγή για τις διώξεις σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας. Τα συνταρακτικά γεγονότα αφηγείται ο ηθοποιός και γλωσσολόγος Μενέλαος Κυπαρίσσης.
Τίτλος βιβλίου: Σμύρνη. Από τον κοσμοπολιτισμό έως τους εθνικισμούς (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Hervé Georgelin
Μετάφραση: Μαρία Μαλαφέκα
Εκδόσεις: Κέδρος
Αφήγηση: Αναστάσης Ροϊλός, ηθοποιός
Η Σμύρνη κάηκε, ο ελληνοχριστιανικός πληθυσμός διώχθηκε, αφανίστηκε. Ο συγγραφέας Hervé Georgelin παρουσιάζει μέσα από ιστορικά τεκμήρια τον ρόλο της επίσημης πολιτικής και διπλωματίας στη διαμόρφωση μιας εικόνας που απήχε παρασάγγας από τα γεγονότα. Η φωτιά, οι λεηλασίες, οι ταπεινώσεις, οι θάνατοι, οι βιασμοί, μέσα από την ψύχραιμη ματιά του ερευνητή, με τη φωνή του ηθοποιού Αναστάση Ροϊλού.
Τίτλος βιβλίου: Εάλω η Σμύρνη. Δακρυσμένη Μικρασία 1919 - 1922 (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Βασίλης Ι. Τζανακάρης
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Αφήγηση: Δημήτρης Γεωργιάδης, ηθοποιός
Τα όνειρα στη φωτιά... Από το Ιωνικό Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο της Σμύρνης που οραματίστηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, στην υποχώρηση και την εκκένωση της Μικράς Ασίας από τον ελληνικό στρατρό. Το τραγικό τέλος της παλιάς Σμύρνης και των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, όπως το περιγράφει ο Βασίλης Τζανάκάκης στο βιβλίο "Εάλω η Σμύρνη" και το αφηγείται ο ηθοποιός Δημήτρης Γεωργιάδης.
Τίτλος βιβλίου: Χαμένος παράδεισος. Σμύρνη 1922: Η καταστροφή της μητρόπολης του μικρασιατικού ελληνισμού (απόσπασμα)
Συγγραφέας: Giles Milton
Μετάφραση: Αλέξανδρος Καλοφωλιάς
Εκδόσεις: Μίνωας
Αφήγηση: Νίκος Νίκας, ηθοποιός
Από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τη Μεγάλη Ιδέα στην καταστροφή της Σμύρνης και τον όλεθρο... Κι από εκεί στη θύμιση και το σήμερα. Το βιβλίο του δημοσιογράφου και συγγραφέα Γκάιλς Μίλτον προχωρά στον χρόνο, βασισμένο σε αφηγήσεις Λεβαντίνων που ζούσαν στη Σμύρνη, διατηρώντας μια ισορροπία, όπως και η αφήγηση του ηθοποιού Νίκου Νίκα.
Τίτλος βιβλίου: Τα παιδιά της Νιόβης (απόσπασμα από B' τόμο)
Συγγραφέας: Τάσος Αθανασιάδης
Εκδόσεις: Εστία
Αφήγηση: Νίκος Νίκας, ηθοποιός
Ιανουάριος 1922. Σε αυτό το απόσπασμα του τετράτομου έργου του Τάσου Αθανασιάδη "Τα παιδιά της Νιόβης", ο συγγραφέας καταγράφει τα δυσοίωνα γεγονότα και τις σκέψεις του "κυρίου Τρύφωνα Ιωαννίδη, αντιπροσώπου της εταιρείας των ραπτομηχανών Σίγγερ", στο Σαλιχλί, περίπου 100 χλμ. ανατολικά της Σμύρνης. Μια κοινωνία ανάστατη, προσπαθεί να αφουγκραστεί, να προβλέψει, να προετοιμαστεί.
Ο ηθοποιός Νίκος Νίκας "ζωντανεύει" τον "κύριο Ιωαννίδη", που παρατηρεί στωικά την καταστροφή να πλησιάζει...
Τίτλος βιβλίου: Μικρασιατική Καταστροφή
Απόσπασμα: Ουαί τοις ηττημένοις
Συγγραφέας: Ιάκωβος Μιχαηλίδης
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Αφήγηση: Μάνια Παπαδημητρίου, ηθοποιός - σκηνοθέτης
Καλοκαίρι του 1921. Η Μικρασιατική εκστρατεία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Πολιτικές και στρατιωτικές αποφάσεις, μια παρτίδα σκάκι που θα καταλήξει στην ήττα στον Σαγγάριο και την αρχή του τέλους...
Το βιβλίο «Μικρασιατική Καταστροφή» του Ιάκωβου Μιχαηλίδη «επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα που σχετίζονται με τα πώς και τα γιατί της μικρασιατικής περιπέτειας και καταστροφής».
Η ηθοποιός και σκηνοθέτης Μάνια Παπαδημητρίου αφηγείται το χρονικό μιας προαναγγελθείσας κατάρρευσης.
Στο απόσπασμα απο το βιβλίο «Τα παιδικά χρόνια του Γ. Σεφέρη στη Σμύρνη» μεταφερόμαστε στη Σκάλα, στον τόπο που βρισκόταν το εξοχικό της οικογένειας. Μύθοι και δοξασίες, άνθρωποι και τοπία σημάδεψαν την παιδική ηλικία του μεγάλου ποιητή. Η νοσταλγία του θα βρει συχνά έκφραση στα γραπτά του. Ένα από αυτά και το ποίημα «Το σπίτι κοντά στη θάλασσα».
Τίτλος βιβλίου: Τα παιδικά χρόνια του Γ. Σεφέρη στη Σμύρνη
Συγγραφέας: Θανάσης Γ. Παπαθανασίου
Εκδόσεις: Καστανιώτης
Αφήγηση: Μάνια Παπαδημητρίου, ηθοποιός – σκηνοθέτης
Ποίημα: Το σπίτι κοντά στη θάλασσα, του Γιώργου Σεφέρη
από το βιβλίο Παράλια της Μικράς Ασίας: μνήμες Ελλήνων
Συγγραφέας: Πέτρος Μεχτίδης
Εκδόσεις: Έφεσος
Απαγγελία: Μάνια Παπαδημητρίου, ηθοποιός – σκηνοθέτης
Τίτλος βιβλίου: Σμύρνη. Περίκαλλη και χιλιοτραγουδισμένη (απόσπασμα)
Ανθολόγηση: Θωμάς Κοροβίνης
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Αφήγηση: Βίκυ Βολιώτη, ηθοποιός
Το βιβλίο είναι μια αντιπροσωπευτική ανθολόγηση κειμένων που γράφτηκαν για τη Σμύρνη από συγγραφείς Έλληνες και ξένους όλων των εποχών, την οποία υπογράφει ο Θωμάς Κοροβίνης. Δομημένο σε τέσσερα μέρη, παρακολουθεί την πορεία της Σμύρνης από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας. Η φωνή της ηθοποιού Βίκυς Βολιώτη μας ταξιδεύει σε αυτήν, μέσα στον χρόνο.
Σε τούτη τη συλλογή διηγημάτων του, ο κυρ Φώτης Κόντογλου αναπολεί και καταγράφει γεγονότα και ιστορίες της λατρεμένης πατρίδας του, τ' Αϊβαλιού. Της μικρής πολιτείας, όπου έζησε τα νεανικά του χρόνια, που είναι κρυμμένη κάπου εκεί μες στα μπουγάζια και τις ακρογιαλιές της βλογημένης Ανατολής. Θρηνώντας την απώλειά της, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ερχομό του στην Ελλάδα, μας μιλάει νοσταλγικά για τους «αρχαίους ανθρώπους» τους, μας διηγείται με αυθόρμητη ειλικρίνεια τις προσωπικές ιστορίες τους, πότε για αγίους, πότε για απλοϊκούς ξωμάχους, μα κάποτε και για κακούργους και ληστές. (. . .)
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η γραφή του σπουδαίου συγγραφέα Φώτη Κόντογλου και η φωνή του ηθοποιού Αναστάση Ροϊλού μας μεταφέρουν με μοναδικό τρόπο σε εκείνη την εποχή και μας συστήνουν τους «Αρχαίους Ανθρώπους της Ανατολής».
Τίτλος βιβλίου: Το Αϊβαλί η πατρίδα
(απόσπασμα – Αρχαίοι άνθρωποι της Ανατολής)
Συγγραφέας: Φώτης Κόντογλου
Εκδόσεις: Αστήρ, 1962
Αφήγηση: Αναστάσης Ροϊλός, ηθοποιός
Εισαγωγή: Podcast αφιερωμένο στη Μικρασιατική Καταστροφή
Καλή Κυπαρίσση, Διευθύντρια Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαριδη